Binnenkort naar Marrakech en zin in de hammam? Lees dit artikel.

We schreven er eerder al over, de hammam. En dat de ene hammam – of hamam, zo je wilt – bepaald de andere niet is. Dat het loont je als hammamdebutant een beetje in te lezen in de traditionele Marokkaanse badbeleving. Dat je bijvoorbeeld vast leert over hoe er in een hammam gescrubd wordt, zodat je je ter plaatse niet een hoedje schrikt maar weet: dit is de bedoeling, zo hoort het. Dat je bijvoorbeeld geen schijnvrome wenkbrauw hoeft op te trekken wanneer je Marokkaanse hammambezoekers elkaar grondig ziet wassen, omdat je weet: dit is een eeuwenoud ritueel en een blijk van liefde tussen vrienden en familie, wat een mooie lankmoedige traditie; daar kunnen wij nog een puntje aan zuigen.

Goed, de hammam dus. Een soms spiritueel, maar altijd sociaal ritueel dat een heleboel eeuwen heeft overleefd. Logisch, want wanneer je je overgeeft aan deze badbeleving is het een heerlijke manier om jezelf brandschoon te krijgen. Nergens word je schoner dan in een hammam, vindt ook mijn Marokkaanse partner – die hier in Nederland weleens wil klagen dat hij, bij gebrek aan publieke en dus makkelijk toegankelijke hammams, zich niet schoon genoeg voelt na een douchebeurt. In Marokko is het een goede gewoonte eenmaal per week de gang naar een hammam te maken.

Naar de hammam in Marrakech

Vlieg je binnenkort op Marrakech en sta je te trappelen van ongeduld je ook eens onder te dompelen in deze Marokkaanse badtraditie? Tot uw dienst. We hebben de beste hammams voor je opgesnord en leggen je van tevoren de verschillen ter dubbelcheck uit tussen publieke badhuizen, privé-badhuizen en poepiesjieke badpaleizen, opdat je weet waar je je voeten over de drempel zet.

Basislesje hammam

Over het algemeen vind je in hammams drie stroomruimtes. Elke ruimte verschilt van temperatuur. Je begint vaak in de heetste stoomruimte, waar je kunt ontspannen en je poriën hun deuren open kunnen gooien. Voorts giet je warm water over je heen en was je jezelf met Marokkaanse zwarte zeep. Die laat je even intrekken voordat je je dode huidcellen gaat verwijderen en het op een scrubben zet. Dat scrubben doe je met een kessa (een ruwe handschoen). Erna kun je naar een iets minder hete ruimte (hoeft niet), spoel je jezelf af en was je je haren. Tot slot smeer je jezelf in met olie.

Wie niet zelf aan de arbeid wil, moet of een privé-hammam bezoeken waar je volledig onder handen genomen wordt, of kan in een publieke variant een hammambezoeker (ja, echt) of -medewerker aanklampen. In hammams worden mannen en vrouwen gescheiden.

Waar je op moet letten wanneer je een publieke hammam bezoekt – ofwel de openbare badhuizen waar locals wekelijks naartoe gaan en waarvan je geen luxe verwachtingen moet koesteren. Grote uithangborden of fancy websites hebben ze niet en vinden doe je ze door er op straat simpelweg naar te vragen. Neem zelf je gereedschap mee. Meaning: een paar grote emmers om te vullen met heet water (als de een op is, gebruik je de ander, terwijl je de een weer laat vollopen); een schepemmertje met handvat om gemakkelijk het water uit de grote emmer te scheppen om over je heen te gieten; een krukje voor wie niet op de grond wil zitten; een scrubhandschoen; zeep, shampoo, handdoeken en schone kleren. De entree is ongeveer een euro. Als je door een hammammedewerker gescrubd wilt worden betaal je een paar euro extra. Het is absoluut spotgoedkoop. Ben je tevreden over je scrubbeurt, geef dan een mooie fooi.

Next up: de privé-hammam waar je van top tot teen onder handen wordt genomen al liggend op een voorverwarmde marmeren steen – die soms te warm of glibberig wordt, maar dan is het aan jou dat te melden. Voor wie nog nooit naar een privé-hammam is geweest, maak je borst nat en geef je over. Wat er ongeveer gebeurt, is dit:

• Je kleedt je uit.
• Je gaat poedelnaakt op een verwarmde marmeren tafel liggen in een privé-ruimte.
• Je denkt: goh, voel me net een homp vlees – en dat ben je in principe ook.
• Er komt iemand de kamer in die zonder aankondiging water over je heen sproeit en je nadien grondig begint te wassen (ook daar waar de zon niet schijnt).
• Af en toe krijg je een bevel om op je zij of buik te gaan liggen.
• Soms glibber je heen en weer en lukt het niet zo, wat inderdaad ongemakkelijk is.
• Soms helpt de hammammedewerker je goedbedoeld maar hardhandig met draaien.
• Je krijgt een scrubbeurt als ware je een stuk hout dat opgeschuurd moet worden.
• The bright side: nadien heb je zonder enige twijfel geen enkele dode huidcel meer over.
• Je wordt weer afgesproeid.
• Je wordt opnieuw gewassen. Nu ook je haren erbij. Die worden ook gekamd. Voor wie lang haar heeft: dat voel je best.
• Shampoo in je oog, shit. Je durft niets te zeggen want je voelt je al behoorlijk te veel (want koekoek, er is iemand je lijf aan het boenen alsof d’r leven ervan afhangt en jij al minstens een jaar niet onder de douche hebt gestaan).
• Je wordt afgespoeld en ingesmeerd met olie.
• O, dat voelt goed zeg! En nu je zo even met je hand over je bovenbeen strijk, denk je: allemachtig wat zácht!
• En als de behandeling bijna klaar is – trek er gerust twee uur voor uit – durf je je als preutse westerling eindelijk te ontspannen en over te geven. Voel je pardoes hoe heerlijk rozig je bent en hoe verrukkelijk alles eigenlijk ruikt.
• Goed, en dan is de behandeling dus klaar en is het afdrogen en aankleden geblazen. Je vangt een glimps van jezelf op in de spiegel en ziet een stralend vel met een blos die je in jaren niet meer zo hebt gehad. En dan denk je: wat is de hammam toch fíjn! En: wáter, geef me wáter.

En dan zijn er nog badpaleizen die je vaak in super-de-luxe hotels treft en die eigenlijk gewoon vijfsterren spa’s zijn maar dan met prachtige Marokkaanse architectuur.

De beste hammams van Marrakech

Als het goed is weet je nu een beetje wat je kunt verwachten in een openbare en privé-hammam. Laten we een paar fijne hammams opsommen in Marrakech om uit te proberen.

Hammam Mouassine in Marrakech Medina

Soort: publieke hammam
Noteer: Hammam Mouassine vind je hartje medina en is het oudste openbare badhuis van Marrakech. Je krijgt er verse muntthee geserveerd en als je erom vraagt een helpende hand van een medewerker bij het scrubben. Ook mogelijk op verzoek: een rhassoul kleipakking.
Kost dat: De prijzen in Hammam Mouassine variëren van 10 tot 250 dirham (omgerekend tussen de 1 en 25 euro) – het ligt er maar net aan welke behandelingen je wenst.

Les Bains de Marrakech (Medina)

Soort: privé-hammam
Noteer: Les Bains de Marrakech vind je ook in de medina en is razendpopulair bij toeristen. Je hebt er kamers waar twee baden staan en dus gezellig met z’n tweeën kunt badderen – een uniek hammamconcept en ideaal voor familie, koppels en vrienden. Reserveer er van tevoren.
Kost dat: omgerekend tussen 20 en 45 euro.

Hammam de la Rose

Soort: privé-hammam
Noteer: Net als Les Bains de Marrakech is Hammam de la Rose razendpopulair bij toeristen. Het is een knusse tikje kitch ingerichte hammam die van alle hammamgemakken is voorzien en waar je uit een héleboel behandelingen kunt kiezen.
Kost dat: omgerekend tussen 25 en 100 euro.

La Mamounia

Soort: badpaleis
Noteer: Wie overdaad niet schuwt en genoeg vakantiegeld heeft, is welkom bij La Mamounia. Maar dan heb je ook wat. Het beste hotel ter wereld, aldus de Condé Nast Traveler Readers’ Choice Awards. Winston Churchill bejubelde het eens met de woorden: ‘The most lovely spot in the whole world.’ En wat goed genoeg is voor Winston, is goed genoeg voor ons. De spa is om in te verdrinken zo mooi – niet doen. De architectuur ervan is geïnspireerd op de Moorse en Berbercultuur. Er zijn plenty behandelingen en als je klaar bent, is het heerlijk pimpelen in de prachtige lobby (zorg wel dat je toonbaar bent).
Kost dat: omgerekend tussen de 110 en 190 euro.